Johan Taal en Evy Kruijthof

RESPONZ is een stichting voor speciaal en voortgezet speciaal onderwijs met gespecialiseerde onderwijsondersteuning. Dit gebeurt vanuit drie scholen in Den Haag, Delft en Zoetermeer en door externe ondersteuning binnen het reguliere onderwijs via de ambulante dienst. Eind 2016 is RESPONZ als eerste onderwijsinstelling voor kinderen die (langdurig) ziek zijn en/of een (ernstige) lichamelijke en/of verstandelijke beperking hebben, gecertificeerd op de Kwaliteitsnorm Speciaal Onderwijs (KSO). De KSO is gebaseerd op de CIIO Maatstaf 2016 (en dus de nieuwe ISO 9001:2015).

“Bij de oprichting van RESPONZ in 2011 hebben we de ambitie uitgesproken om waardegedreven te werken aan kwaliteit” vertelt bestuurder Johan Taal over de oorsprong van het certificeringstraject conform de KSO. Deze waarden heeft RESPONZ verwoord in drie drijfveren:
1.    Ieder talent telt.
2.    Maximale zelfstandigheid, minimale afhankelijkheid.
3.    Samen beter, beter samen.
Hierbij vindt Johan, verwijzend naar een nummer van Stef Bos, het essentieel dat de medewerkers op zoek gaan naar ‘de onderstroom’ in hun werk. Wat maakt dat zaken lukken, of juist niet? Wat is bepalend voor gedrag?

“Wij wilden meer regie nemen over onze kwaliteitsborging en –verbetering. Steeds als de inspectie kwam schoten we in de kramp en als ze weer gingen waren we blij er vanaf te zijn. Terwijl we met elkaar vonden dat een basisarrangement weliswaar iets zei over de basiskwaliteit, maar niet over de bijzondere invulling van onze eigen ambities die wij realiseren. En dat zichtbaar maken lukt ons met de KSO wel, en ook steeds beter.”

Evy Kruijthof, bestuursassistent, vult aan: “Het gestructureerd en continue werken aan kwaliteit en richting certificering heeft duidelijkheid gebracht. Inzicht in wat we afgesproken hebben, met elkaar als stichting, maar ook binnen de individuele scholen. Er is inzicht in de belangrijke processen, waar de kansen liggen, maar ook waar we risico’s voorzien. We hebben beleid geformuleerd hoe daar mee om te gaan. En hier komen we in onze reflectiecyclus ook op terug, of we onze ambities realiseren en wat hier beter in kan.” 

Dit komt ook naar voren in het eigenaarschap dat vanuit de schoolleiding getoond wordt op bijvoorbeeld de scope van de interne audits, vertelt Evy: “Recent zijn het strategisch beleidsplan van de stichting en de drie schoolplannen geactualiseerd. Op basis hiervan en de actuele vraagstukken hebben de directeuren input geleverd voor een beter passend interne auditplan voor de komende jaren.” 
De interne audits doet RESPONZ samen met collega-instelling Speciaal Onderwijs Leiden en omstreken (SSOL e.o.), om van en met elkaar te leren. Inmiddels wordt door beide instellingen een intentieverklaring om tot een fusie te komen voorbereid. “Ook hierbij is ons kwaliteitssysteem een belangrijk ijkpunt én hulpmiddel. In het kader van ons partnerbeleid expliciteren we bijvoorbeeld zowel voor onszelf als naar onze partners steeds beter wat we van de samenwerking verwachten. Om de opbrengst van de samenwerking te versterken, en om de samenwerking ook regelmatig met de partner te kunnen evalueren.” verduidelijkt Johan. 

Het eigenaarschap voor de kwaliteit(sverbetering) van de eigen inzet zien Johan en Evy ook terug bij de onderwijsprofessionals, zoals bijvoorbeeld de intern begeleiders of LC-docenten met specifieke taakgebieden. Er vindt steeds meer kennisdeling plaats, geven ze aan. Maar daar is ook nog zeker wel winst te behalen. 
En dat vinden Johan en Evy nuttig aan de audits: die houden je scherp en slijpen je inzicht in de onderwijskwaliteit.

RESPONZ heeft voor CIIO gekozen, vanwege die ‘zoektocht’ naar de onderstroom. “Op dat punt zagen we bij CIIO congruentie in het verhaal op papier en het gesprek voorafgaand aan onze keuze.” Reacties na de initiële audit uit de scholen onderstrepen de conclusie van Johan en Evy. “Onze medewerkers gaven aan dat ze gesproken hadden met auditoren die verstand van zaken hadden, die gesprekstechnisch ook goed door wisten te prikken, waarbij ze continue in verbinding bleven. Niemand had het gevoel dat hij/zij zich moest verantwoorden of verdedigen. Ondanks de andere rol waren het gelijkwaardige ontmoetingen, waarbij ook actief gezocht werd naar de onderstroom: wat maakt dat we de dingen doen zoals we ze doen?”
Hierbij kwam CIIO ook zeker met kritische punten, geven Johan en Evy aan: “CIIO heeft ons helder aangegeven waarop we nog verbetering kunnen of moeten realiseren, naast de zaken die goed geregeld zijn. Hier kunnen we verder mee. Dit past ook bij onze derde drijfveer: samen beter, beter samen. Met oog voor ieders eigenstandige verantwoordelijkheid hierin. We kijken dus uit naar de volgende audit.”

Interview: april 2017